กฏกติกาและวิธีการเล่น A-Math (Update 2019)

     เอแม็ท (A-MATH) เป็นเกมต่อเลขคำนวณ ทักษะของการเล่นนั้นคือการต่อตัวเลขตามหลักการคำนวณคณิตศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นการบวก ลบ คูณ หาร ลงบนช่องตารางให้เกิดผลดีที่สุด เมื่อจบการแข่งขันผู้ที่ได้คะแนนมากที่สุดเป็นผู้ชนะ คะแนนจะเกิดจากค่าประจำตัวเบี้ยแต่ละตัวในการลงเล่นแต่ละครั้งรวมกับช่องตารางต่างๆ ที่มีค่าแตกต่างกันไป ผู้เล่นอาจจะเล่นแบบฝ่ายละ 1 คน หรือจับคู่เป็นทีมแข่งกันก็ได้ (ขึ้นอยู่กับประเภทของการแข่งขัน เช่น ระดับประถม-มัธยมศึกษาตอนต้น ส่วนใหญ่จะเล่นเป็นคู่ และระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย จะเล่นเดี่ยว)

อุปกรณ์และความหมาย

1. กระดาน ( BOARD ) กระดานจะมีทั้งสิ้น 225 ช่อง แบ่งออกเป็นช่องคะแนนธรรมดาและช่องคะแนนพิเศษต่างๆ

              - สีแดง ( Triple Equation 3X ) หมายถึง เบี้ยตัวใดที่ผู้เล่นลงช่องนี้ จะมีผลทำให้สมการที่มีตัวเบี้ยนี้เป็นส่วนประกอบจะได้คะแนนเป็น 3 เท่าทั้งสมการ

              - สีเหลือง ( Double Equation 2X ) หมายถึง เบี้ยตัวใดที่ผู้เล่นลงช่องนี้ จะมีผลทำให้สมการที่มีตัวเบี้ยนี้เป็นส่วนประกอบจะได้คะแนนเป็น 2 เท่าทั้งสมการ

              - สีฟ้า ( Triple Piece 3X ) หมายถึง เบี้ยตัวใดที่ผู้เล่นลงช่องนี้ เฉพาะเบี้ยตัวนั้นจะได้คะแนนพิเศษเป็น 3 เท่า

              - สีส้ม ( Double Piece 2X ) หมายถึง เบี้ยตัวใดที่ผู้เล่นลงช่องนี้ เฉพาะเบี้ยตัวนั้นจะได้คะแนนพิเศษเป็น 2 เท่า

                      

2. เบี้ย ( TILES ) มีทั้งสิ้น 100 ตัว จะมีค่าของตัวเลขแต่ละตัวปรากฏอยู่ที่มุมขวาล่างตามความยากง่ายของการเล่น ดังนี้ 

ตัวเลข 0 มี 5 ตัว มี 1 คะแนน                        ตัวเลข 1 มี 6 ตัว มี 1 คะแนน

ตัวเลข 2 มี 6 ตัว มี 1 คะแนน                        ตัวเลข 3 มี 5 ตัว มี 1 คะแนน

ตัวเลข 4 มี 5 ตัว มี 2 คะแนน                        ตัวเลข 5 มี 4 ตัว มี 2 คะแนน

ตัวเลข 6 มี 4 ตัว มี 2 คะแนน                        ตัวเลข 7 มี 4 ตัว มี 2 คะแนน

ตัวเลข 8 มี 4 ตัว มี 2 คะแนน                        ตัวเลข 9 มี 4 ตัว มี 2 คะแนน

ตัวเลข 10 มี 2 ตัว มี 3 คะแนน                      ตัวเลข 11 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน

ตัวเลข 12 มี 2 ตัว มี 3 คะแนน                      ตัวเลข 13 มี 1 ตัว มี 6 คะแนน

ตัวเลข 14 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน                      ตัวเลข 15 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน

ตัวเลข 16 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน                      ตัวเลข 17 มี 1 ตัว มี 6 คะแนน

ตัวเลข 18 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน                      ตัวเลข 19 มี 1 ตัว มี 7 คะแนน

ตัวเลข 20 มี 1 ตัว มี 5 คะแนน                      เครื่องหมาย + มี 4 ตัว มี 2 คะแนน

เครื่องหมาย - มี 4 ตัว มี 2 คะแนน                เครื่องหมาย +/- มี 5 ตัว มี 1 คะแนน

เครื่องหมาย × มี 4 ตัว มี 2 คะแนน               เครื่องหมาย ÷ มี 4 ตัว มี 2 คะแนน

เครื่องหมาย ×/÷ มี 4 ตัว มี 1 คะแนน            เครื่องหมาย = มี 11 ตัว มี 1 คะแนน

ตัว BLANK มี 4 ตัว ไม่มีคะแนน

ส่วนในระดับประถมศึกษา เบี้ยจะมีจำนวน 70 ตัว ซึ่งลดลงเพื่อความเหมาะสมกับวัยของผู้เล่น ดังนี้

ตัวเลข 0 มี 4 ตัว มี 1 คะแนน                        ตัวเลข 1 มี 4 ตัว มี 1 คะแนน

ตัวเลข 2 มี 4 ตัว มี 1 คะแนน                        ตัวเลข 3 มี 4 ตัว มี 1 คะแนน

ตัวเลข 4 มี 4 ตัว มี 2 คะแนน                        ตัวเลข 5 มี 3 ตัว มี 2 คะแนน

ตัวเลข 6 มี 3 ตัว มี 2 คะแนน                        ตัวเลข 7 มี 2 ตัว มี 2 คะแนน

ตัวเลข 8 มี 3 ตัว มี 2 คะแนน                        ตัวเลข 9 มี 2 ตัว มี 2 คะแนน

ตัวเลข 10 มี 1 ตัว มี 3 คะแนน                      ตัวเลข 11 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน

ตัวเลข 12 มี 1 ตัว มี 3 คะแนน                      ตัวเลข 13 มี 1 ตัว มี 6 คะแนน

ตัวเลข 14 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน                      ตัวเลข 15 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน

ตัวเลข 16 มี 1 ตัว มี 4 คะแนน                      ตัวเลข 20 มี 1 ตัว 5 คะแนน                    

เครื่องหมาย + มี 4 ตัว มี 2 คะแนน               เครื่องหมาย - มี 4 ตัว มี 2 คะแนน

เครื่องหมาย +/- มี 5 ตัว มี 1 คะแนน             เครื่องหมาย ×/÷ มี 4 ตัว มี 1 คะแนน   

เครื่องหมาย = มี 8 ตัว มี 1 คะแนน                ตัว BLANK มี 4 ตัว ไม่มีคะแนน

หมายเหตุ

     - เบี้ย +/- หรือ ×/÷ ให้เลือกใช้อย่างใดอย่างหนึ่ง เมื่อเลือกแล้วจะเปลี่ยนแปลงไม่ได้

     - BLANK ในระดับมัธยมศึกษา และรุ่นประชาชนทั่วไป(OPEN) ใช้แทนตัวอะไรก็ได้ตั้งแต่ 0-20 รวมทั้ง +, -, ×, ÷, = เมื่อกำหนดแล้วจะเปลี่ยนแปลงไม่ได้

     - BLANK ในระดับประถมศึกษา ใช้แทนตัวอะไรก็ได้ตั้งแต่ 0-16,20 รวมทั้ง +, -, ×, ÷, = เมื่อกำหนดแล้วจะเปลี่ยนแปลงไม่ได้ (ใช้แทนได้เฉพาะเบี้ยที่รุ่นประถมศึกษามีให้เล่น ดังนั้น 17,18,19 ไม่สามารถแทนได้)

         

3. แป้นวางตัวเบี้ย (RACK) ใช้สำหรับวางตัวเบี้ยของแต่ละฝ่าย เพื่อไม่ให้ฝ่ายตรงข้ามเห็นเบี้ย 

4. กระดาษจดแต้ม (SCORE SHEET) ใช้สำหรับการบันทึกแต้ม และเช็คตัวเบี้ยระหว่างเกม ซึ่งมีหลายขนาด หลายประเภทด้วยกัน หรืออาจจะออกแบบเองเพื่อความสะดวกในการใช้งานเฉพาะบุคคลก็ได้ ดังตัวอย่าง

วิธีเล่น

          1. ผู้เล่นจะต้องจับเบี้ยมาฝ่ายละ 1 ตัวเพื่อจะดูว่าฝ่ายใดได้เล่นก่อน โดยมีหลักคือเรียงตามตัวเลขจากมากไปหาน้อย เครื่องหมายทั้งหลายถือว่าต่ำกว่า 0 ทั้งหมด และตัว BLANK ถือว่าใกล้ที่สุด ใครใกล้ 20 กว่าจะได้เริ่มเล่นก่อน
          2. ผู้เล่นจับตัวเบี้ยขึ้นมาฝ่ายละ 8 ตัว วางบนแป้น โดยที่ผู้เล่นก่อนจับก่อน
          3. ผู้เล่นที่ได้เริ่มเล่นก่อนจะต้องจัดตัวเลขเป็นสมการในลักษณะหนึ่งลักษณะใด (เช่น 7×2 = 5+9หรือ 7×7=42+7 หรือ 6=6 ก็ได้ ) วางลงบนกระดานในแนวนอนหรือแนวตั้งเท่านั้น โดยต้องมีตัวเบี้ยตัวใดตัวหนึ่งทับบนช่องดาวกลางกระดาน ตัวเบี้ยที่ทับช่องดาวจะได้คะแนนเป็น 3 เท่า เพราะช่องดาวกลางกระดานเป็นช่องสีฟ้า

          4. ผู้เล่นคนแรกจะต้องจับตัวเบี้ยในถุงขึ้นมาใหม่เท่ากับจำนวนตัวเบี้ยที่ใช้ไป จากนั้นจะเป็นตาเล่นของผู้เล่นคนที่สอง ซึ่งจะต้องต่อเบี้ยที่มีอยู่ให้เป็นสมการโดยมีตัวเบี้ยที่ลงไปใหม่อย่างน้อยหนึ่งตัวสัมผัสกับตัวเบี้ยที่มีอยู่ในกระดานแล้วอาจจะเป็นการเพิ่มจำนวนตัวเลขในสมการเดิมที่มีอยู่ก่อนแล้ว เช่น นาย A ลง 3+4 = 7 นาย B อาจจะเล่น 9-3+4 = 7+3 ก็ถือเป็นสมการใหม่ก็ได้

การคิดและทำคะแนน

1. จากช่องคะแนนพิเศษทั้ง 4 แบบ คือ ช่องสีแดง (ทั้งสมการx3) ช่องสีเหลือง (ทั้งสมการx2) ช่องสีฟ้า (คูณ 3 เฉพาะตัวที่ทับช่อง) และช่องส้ม (คูณ 2 เฉพาะตัวที่ทับช่อง) หากเกิดกรณีที่ผู้เล่นลงสมการที่มีเบี้ยตัวเลขที่เล่นใหม่ทับช่องพิเศษมากกว่า 1 ช่องแล้ว คะแนนที่ได้จะนับคะแนนพิเศษเบี้ยแต่ละตัวก่อนแล้วค่อยนำมาคิดช่องพิเศษของทั้งสมการ ตัวอย่างเช่นจากภาพ สมการเดิมคือ 47-19-13=15 และลงขยายสมการเป็น 47-19-13=15 =78÷13+9 ซึ่งจะคิดคะแนนดังนี้ 4 คิดเป็น 2 แต้ม , 7 เป็นแบลงค์ ไม่มีแต้ม , +/- คิดเป็น 1 แต้ม , 19 ทับช่องสีส้มก็จริง แต่เป็นสมการเก่าซึ่งได้ใช้ค่าของช่องคะแนนพิเศษไปแล้ว จะไม่นับมาใช้อีก , - คิดเป็น 2 แต้ม , 13 คิดเป็น 6 แต้ม , = คิดเป็น 1 แต้ม , 15 เป็นสมการเดิม จะไม่นับช่องคะแนนพิเศษตรงกลางกระดานอีก จึงคิดเป็น 4 แต้ม , = คิดเป็น 1 แต้ม , 7 คิดเป็น 2 แต้ม , 8 คิดเป็น 2 แต้ม , ÷ ทับช่องสีส้ม ทำให้ค่าเป็นสองเท่า ดังนั้นคิดเป็น 4 แต้ม , 13 เป็นแบลงค์ ไม่มีแต้ม , + คิดเป็น 2 แต้ม , 9 คิดเป็น 2 แต้ม … แต่เนื่องจากเลข 9 ทับช่องสีแดง ส่งผลให้ทั้งสมการมีค่าเพิ่มขึ้น 3 เท่า ดังนั้นรวมคะแนนจะได้เป็น [2+0+1+7+2+6+1+4+1+2+2+(2x2)+0+2+2]x3 = 36x3 = 108 แต้ม !!!

2. ช่องพิเศษต่างๆนั้น สามารถใช้ในการเล่นทับลงไปครั้งแรกเท่านั้น ในการเล่นครั้งต่อมาเบี้ยที่ทับอยู่บนช่องพิเศษแล้วนั้นให้นับคะแนนเฉพาะค่าเบี้ยเท่านั้น

การสิ้นสุดเกม

1. เกมจะสิ้นสุดเมื่อผู้เล่นใช้เบี้ยที่มีอยู่จนหมด (หลังจากเบี้ยในถุงหมดแล้ว)

2. ในขณะเดียวกันฝ่ายตรงข้ามยังคงมีเบี้ยเหลืออยู่ ให้หาคะแนนรวมของตัวเบี้ยนั้นแล้วคูณด้วย 2 นำไปบวกให้กับผู้เล่นที่เป็นคนลงเบี้ยหมดก่อน (ยกเว้น BLANK ไม่ต้องติดลบ)

3. ในกรณีที่ผู้เล่นทั้งสองฝ่าย ไม่สามารถเล่นตัวเบี้ยที่เหลือในแป้นของเขาทั้งสองแล้ว และบอกผ่านครบสามครั้ง ก็ถือว่าเกมการเล่นสิ้นสุดลง การนับคะแนนโดยที่เอาคะแนนของเบี้ยที่เหลืออยู่ในแป้นลบออกจากคะแนนของตนเองโดยที่ไม่ต้องคูณ 2 (คะแนนของ BLANK เท่ากับศูนย์)

ส่วนพิเศษในการเล่น

1. การขอเปลี่ยนตัว ผู้เล่นสามารถขอเปลี่ยนเบี้ยได้โดยต้องเสียการเล่น 1 ตา การเปลี่ยนสามารถเปลี่ยนได้ตั้งแต่ 1-8 ตัว ยกเว้นถ้าตัวเบี้ยในถุงไม่ถึง 5 ตัว ไม่สามารถเปลี่ยนเบี้ยได้อย่างเด็ดขาด

2. การทำบิงโกเอแม็ท ในระหว่างการเล่นผู้เล่นคนใดสามารถลงเบี้ยได้ครบ 8 ตัวลงบนแป้นพร้อมกันในตาเดียว ผู้เล่นคนนั้นจะได้รับคะแนนพิเศษเพิ่มขึ้นอีก 40 คะแนน นอกเหนือจากคะแนนที่ได้จากปกติ

3. การขอชาเล้นจ์ (CHALLENGE) หากผู้เล่นฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเล่นลงสมการแล้วอีกฝ่ายเห็นว่าผิดพลาดผู้เล่นขอเรียกชาเล้นจ์ได้เพื่อดูว่าถูกหรือเปล่าโดยอาจใช้เครื่องคิดเลขช่วย หากถูกต้องแล้วผู้ขอตรวจจะเสียตาเล่นไปหนึ่งตา แต่หากผิด ผู้ที่ลงผิดต้องยกตัวเบี้ยทั้งหมดในตานั้นออกและได้คะแนนเป็นศูนย์

4. การขอชาเล้นจ์อีกครั้ง (RE – CHALLENGE) หากผู้เล่นเห็นว่าการขอ CHALLENGE นั้นไม่สำเร็จ หรือเห็นว่าผลการตัดสินยังไม่ถูกต้อง สามารถขอ RE – CHALLENGE จากกรรมการคนอื่นได้อีกครั้งหนึ่ง โดยการขอ RE – CHALLENGE จะต้องทำทันทีหลังจากทำการ CHALLENGE ครั้งแรกแล้ว

5. การขอนับคะแนนใหม่ (RECOUNT) ในกรณีผลการแข่งขันออกมาเสมอกัน หรือมีคะแนนที่ใกล้เคียงกันมาก ผู้เช่นสามารถขอ RECOUNT เพื่อนับแต้มใหม่ทั้งหมดได้ โดยการ RECOUNT นี้สามารถทำได้ทั้งเกมเพื่อตรวจสอบคะแนนของตนและผู้เล่นอีกฝ่าย

6. เวลา ควรกำหนดเวลาในการลงแต่ละครั้งเพื่อความสนุกสนานในปกติไม่เกิน 3 นาทีในการเล่นแต่ละครั้ง แต่ในปัจจุบันการแข่งขันทุกรุ่นตั้งแต่ประถมศึกษา มัธยมศึกษา จนถึงรุ่นประชาชนทั่วไปจะใช้เวลามาตรฐานฝั่งละ 22 นาที โดยลบแต้มนาทีละ 10 แต้มที่ใช้เวลาเกินที่กำหนดให้ (เศษของวินาทีปัดขึ้น) โดยสามารถใช้นาฬิกาจับเวลาที่สั่งซื้อได้ทั่วไป หรือดาวน์โหลดแอพพลิเคชั่นบนมือถือ โดย Search หาชื่อโปรแกรมว่า Scrabble Clock, Chess Clock เป็นต้น (ปัจจุบัน BM ใช้ Time Control Chess Clock รูปเฟืองสีส้ม - Android)

7. การผสมตัวเลข การลงเบี้ยแต่ละครั้งสามารถนำเลขโดด (0-9) จำนวน 2-3 ตัวมาวางติดกันเพื่อประกอบเป็นเลข 2 หลักได้ เช่น เบี้ย 1 และ 2 มาต่อเป็น 12 ได้ หรือใช้เบี้ย 1,8 และ 5 มาต่อเป็น 185 ได้

8. การเปลี่ยนค่าเป็นเลขลบ สามารถเอาเครื่องหมายลบ มาวางไว้หน้าเบี้ย 1-20 และจำนวนต่างๆ เพื่อให้เป็นค่าลบได้ เช่น -6 = 4-10 หรือ -285 = -285 แต่ห้ามวางเครื่องหมายบวกลบคูณหารไว้ติดกัน เช่น -7 = 6+ -3 หรือ 7 x -6 = -42 เช่นนี้ไม่ได้

9. ห้ามใช้ 0 ไปต่อหน้าตัวเลขทุกจำนวน เช่น 07,012 ถือว่าใช้ไม่ได้ทั้งหมด

10. ห้ามใช้เครื่องหมาย (+) หรือเครื่องหมาย (-) เติมหน้าตัวเลข 0
11. ห้ามใช้เครื่องหมาย (+) เติมหน้าตัวเลข เช่น +7 = 5+2

หลักการคำนวณเบื้องต้น

1.หาก “เครื่องหมาย × และ ÷ ” หรือ เครื่องหมาย + และ – อยู่ด้วยกัน ต้องทำตามลำดับก่อนหลัง เช่น 8×3÷6 = 1+1+2 = 4 หรือ 7-4+5 = 3+5 = 8

2.ต้องกระทำเครื่องหมายคูณและหารก่อนเครื่องหมายบวกลบ เช่น 4+4×3 ต้องคิดเป็น 4+(4×3) = 4+12 = 16 หรือเช่น 5+4×9÷2 = 23 ต้องคิดเป็น 5+(4×9÷2) = 5+18 = 23

3.ห้ามนำ 0 เป็นตัวหาร แต่หากใช้เป็นตัวตั้งแล้วจะหารด้วยเลขอะไรผลลัพธ์ได้ 0 เสมอ เช่น    5÷0 = หาค่าไม่ได้ แต่ 0÷5 = 0

4.ตัวอย่างการลงตัวโดยขยายสมการที่มีอยู่แล้วเมื่อผู้เล่นไม่มีเครื่องหมาย = เช่น จาก 2×2+1 = 10×1-5 เป็น 6÷2×2+1 = 10×1-5+2 

5.สมการสามารถคิดเป็นเศษส่วนได้ เช่น 2÷4 = 4÷8

ข้อมูล - Wikipedia

ปรับปรุงข้อมูลให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น - BM 
หากพบข้อมูลไม่ถูกต้อง โปรด Inbox แจ้ง BM ที่ Facebook (มีอยู่หน้าแรก)

กฏกติกาเพิ่มเติม สามารถศึกษาได้จาก

- เอกสารในกล่องเอแม็ทที่ท่านซื้อมา
- หนังสือคู่มือเอแม็ท ฉบับสมาคมฯ (เล่มสีน้ำเงิน)
- วิดีโอสอนการเล่นที่สามารถหาได้ทั่วไปใน Youtube (โปรดใช้วิจารณญาณในการเลือกชม)
- เพจครอสเวิร์ด เอแม็ท คำคม ซูโดกุ ศิลปหัตถกรรมนักเรียน
- หัวข้อ "คำถาม/ข้อสงสัยที่พบบ่อย" (กำลังจะอัพเดตในเว็บเร็วๆนี้)